Liệu pháp làm vườn “Mảnh đất xanh” hồi sinh tâm hồn người bệnh tâm thần.

Trong những năm gần đây, các phương pháp phục hồi chức năng tâm thần không chi dừng lại ở điều trị bằng thuốc và tị liệu tâm lý mà còn mở rộng sang các hoạt động lao động trị liệu. Bệnh viện tâm thần Trung ương 1 đã triển khai nhiều phương pháp phục hồi chức năng tâm thần nhằm giúp người bệnh hòa nhập cộng đồng trong và sau điều trị. Một trong những liệu pháp nhận được sự quan tâm đặc biệt của các bác sĩ, nhân viên y tế và người bệnh là liệu pháp làm vườn – hoạt động trị liệu bằng lao động gắn liền với thiên nhiên.

Thực hiện liệu pháp làm vườn theo quy trình kỹ thuật:

Bước 1: Tập trung người bệnh giải thích  cho người bệnh biết về mục đích, ý nghĩa  của hoạt động làm vườn

Bước 2: Đánh giá tâm trạng trước khi hoạt động, nhân viên y tế làm mẫu và hướng dẫn người bệnh thực hiện

Bước 3: Người bệnh tự thực hiện hoạt động dưới sự giám sát của nhân viên y tế. Nhân viên y tế giám sát lôi kéo người bệnh thực hiện hoạt động và tương tác giao tiếp trình hoạt động.

Bước 4: Tổng kết buổi hoạt động, đánh giá kết quả thực hiện. Luôn động viên khuyến khích người bệnh tham gia hoạt động để cải thiện sức khỏe và tái hòa nhập cộng đồng. Đánh giá tâm trạng nhanh sau khi thực hiện hoạt động

Khi thiên nhên trở thành “liều thuốc ” xoa dịu tâm hồn

Liệu pháp làm vườn không chỉ đơn thuần là làm cỏ, cuốc đất, làm luống, trồng cây, chăm hoa hay gieo hạt mà còn là phương pháp phục hồi chức năng tâm thần có cơ sở khoa học. Các nghiên cứu khoa học trên thế giới đã chỉ ra rằng tiếp xúc với thiên nhiên có tác dụng tích cực đối với sức khỏe tinh thần giúp giảm lo âu, căng thẳng, cải thiện tâm trạng, cải thiện giấc ngủ, tăng sự tập trung và khơi gợi những cảm xúc tích cực.

Đối với người bệnh tâm thần, những yếu tố này càng trở nên quan trọng, bởi họ thường phải đối diện với cảm giác cô đơn, mặc cảm, thiếu niềm tin vào bản thân và cộng đồng. Vì vậy, liệu pháp làm vườn không chỉ đơn giản là lao động chân tay, mà còn là một quá trình trị liệu bằng sự gắn kết với thiên nhiên.

Nhằm đổi mới và đa dạng hóa hoạt động phục hồi chức năng, khoa Phục hồi chức năng – Bệnh viện tâm thần trung ương 1 đã lên kế hoạch xây dựng khu vườn trị liệu như một không gian mở, nơi người bệnh được trực tiếp tham gia vào các hoạt động: cuốc đất , gieo hạt, chăm sóc, làm cỏ, tưới cây, thu hoạch rau quả. Dưới sự hướng dẫn của cán bộ y tế, người bệnh dần hình thành nề nếp sinh hoạt, tăng cường tính kỷ luật, đồng thời khơi gợi niềm vui khi thấy cây cối xanh tốt từng ngày.

Người bệnh cùng nhân viên y tế gieo những hạt giống đầu tiên.

Người bệnh hào hứng tham gia chăm sóc vườn dược liệu.

Liệu pháp làm vườn giúp người bệnh thư giãn và rèn luyện kỹ năng lao động đơn giản.

Hiệu quả ghi nhận từ thực tiễn

Đối với nhiều người bệnh tâm thần, qúa trình điều trị không chỉ dùng thuốc mà còn cần đến các hoạt động phục hồi chức năng xã hội. Làm vườn giúp người bệnh:

• Cải thiện tâm trạng: người bệnh cảm thấy hứng thú, vui vẻ hoạt bát hơn thông qua hoạt động làm vườn.
• Rèn luyện kỹ năng vận động và sự tập trung: qua việc chăm sóc cây, tưới nước, làm cỏ, cuốc đất, đánh luống…
• Khơi gợi cảm xúc tích cực: niềm vui khi nhìn thấy thành quả lao động của chính mình.
• Tăng khả năng giao tiếp và hợp tác: khi cùng nhau chăm sóc vườn rau, người bệnh có cơ hội chia sẻ, tương tác giao tiếp và trò chuyện.
• Nâng cao sự tự tin: khi thấy được thành quả của mình người bệnh cảm thấy giá trị bản thân được khẳng định
• Xây dựng thói quen lao động: kỹ năng lao động và tinh thần tích cực tạo tiền đề để người bệnh tái thích ứng xã hội sau khi xuất viện

Người bệnh tham gia cuốc đất có sự quản lý và giám sát của nhân viên y tế.

Những luống rau xanh do chính tay người bệnh gieo trồng mang lại niềm vui và sự tự tin.

Hướng đi nhân văn trong phục hồi chức năng

Liệu pháp làm vườn tại Bệnh viện tâm thần trung ương 1 không chỉ mang lại lợi ích cho sức khỏe tinh thần của người bệnh mà còn thể hiện tính nhân văn sâu sắc trong chăm sóc y tế lấy người bệnh làm trung tâm. Đây là cách tiếp cận toàn diện, coi người bệnh như một cá thể cần được chữa lành cả thân thể lẫn tâm hồn.

Từ luống rau, khóm hoa trong khu vườn đã trở thành “mảnh đất xanh” hồi sinh tâm hồn cho người bệnh tâm thần. Mỗi hạt giống được gieo xuống không chỉ nảy mầm thành cây cối, mà còn gieo vào lòng người bệnh niềm hy vọng, sự kiên nhẫn và khao khát sống tích cực.

Đây là minh chứng cho thấy phục hồi chức năng tâm thần không chỉ dựa vào thuốc mà còn cần đến những liệu pháp giàu tính nhân văn, đưa thiên nhiên và lao động vào quá trình chữa lành.

Một góc vườn hoa đầy màu sắc – thành quả trị liệu từ bàn tay khéo léo của người bệnh.

Hoạt động chăm sóc cây xanh góp phần cải thiện tinh thần và tăng cường sự gắn kết giữa các người bệnh.

Viết bài: Khoa Phục hồi Chức năng