Công tác đánh giá, trị liệu, phục hồi tâm lý cho trẻ em bị bạo lực học đường tại khoa Tâm lý Lâm sàng – Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1.

1. Thực trạng bạo lực học đường hiện nay.

Trong những năm gần đây, bạo lực học đường đang trở thành một vấn đề đáng báo động tại Việt Nam. Nhiều vụ việc học sinh bị hành hung, bắt nạt, xúc phạm, cô lập hoặc bị bạo lực trên mạng xã hội được ghi nhận và lan truyền nhanh chóng, gây bức xúc trong dư luận. Gần đây nhất là trường hợp nam sinh lớp 10 ở Thanh Hoá bị một nhóm bạn hành hung ngay trong lớp học, bị chấn thương nghiêm trọng và tử vong sau 5 ngày điều trị tích cực. Hoặc một trường hợp khác ở Lào Cai cũng gây nhiều quan ngại cho dư luận khi một nam sinh lớp 8 đã ra tay bóp cổ, đâm 3 nhát và ném bạn xuống hồ nước.

Ảnh minh họa.

Theo số liệu thống kê gần đây, tình trạng bạo lực học đường ở Việt Nam có xu hướng gia tăng và trẻ hóa, với khoảng 700 vụ việc xảy ra trong hơn hai năm (2021-2023), liên quan đến hơn 2000 học sinh. Trung bình có khoảng 1 vụ bạo lực học đường xảy ra tại mỗi 50 cơ sở giáo dục. Ngoài ra, có gần 1.600 vụ học sinh đánh nhau xảy ra mỗi năm, tương đương với một vụ trên khoảng 5.000 học sinh.

Hình thức bạo lực ngày càng đa dạng và tinh vi hơn, không chỉ là xô xát thể chất mà còn là:

• Bạo lực tinh thần: nhục mạ, sỉ nhục, cô lập bạn học.
• Bắt nạt học đường: lặp đi lặp lại, gây tổn thương cảm xúc kéo dài.
• Bạo lực mạng: sử dụng mạng xã hội để đe dọa, phát tán thông tin hoặc hình ảnh xúc phạm.

Những hành vi này có thể để lại vết thương tâm lý sâu sắc, khiến trẻ mất tự tin, lo sợ, trầm cảm, hoặc có ý nghĩ tiêu cực, ảnh hưởng nghiêm trọng đến học tập và sự phát triển nhân cách.

Ảnh minh họa.

2. Hậu quả tâm lý của bạo lực học đường.

Bạo lực học đường không chỉ là một hành vi lệch chuẩn mà còn là nguồn gốc của nhiều rối loạn tâm lý học đường.
Trẻ bị bạo lực thường có các biểu hiện:

• Sợ hãi, né tránh giao tiếp, mất ngủ, ác mộng.
• Giảm tập trung, kết quả học tập sa sút, sợ đến trường.
• Trầm cảm, lo âu, tự ti, dễ cáu giận hoặc thu mình.
• Có hành vi tự hại hoặc ý nghĩ tiêu cực kéo dài.

Nếu không được phát hiện và hỗ trợ kịp thời, những sang chấn này có thể dẫn đến rối loạn stress sau sang chấn (PTSD) và gây hậu quả lâu dài về sức khỏe tinh thần.

3. Định hướng can thiệp, hỗ trợ.

3.1. Công tác đánh giá, trị liệu và phục hồi tâm lý cho trẻ em bị bạo lực học đường tại Khoa Tâm lý Lâm sàng – Bệnh viện Tâm thần TW I:

Trước thực trạng đáng lo ngại đó, Khoa Tâm lý Lâm sàng – Bệnh viện Tâm thần Trung ương I trú trọng nâng cao vai trò trong công tác đánh giá, trị liệu và phục hồi tâm lý cho trẻ em bị bạo lực học đường, góp phần bảo vệ và chăm sóc sức khỏe tinh thần cho thế hệ trẻ.

Khoa thực hiện đánh giá toàn diện về trạng thái cảm xúc, hành vi và nhận thức của trẻ thông qua:

• Phỏng vấn lâm sàng và đánh giá tâm lý bằng các thang đo đã được chuẩn hóa.
• Đánh giá mức độ sang chấn và rối loạn cảm xúc – hành vi.
• Phối hợp chặt chẽ với bác sĩ chuyên khoa tâm thần để định hướng điều trị phù hợp.

3.2. Trị liệu và can thiệp tâm lý chuyên sâu.

Tại Khoa Tâm lý Lâm sàng, trẻ bị bạo lực học đường được tham gia các liệu pháp trị liệu khoa học, cá nhân hóa:

• Liệu pháp nhận thức – hành vi (CBT) giúp thay đổi suy nghĩ tiêu cực, nâng cao lòng tự trọng.
• Liệu pháp chấn thương tâm lý (Trauma-focused Therapy) hỗ trợ giải tỏa cảm xúc, giảm hồi tưởng tiêu cực.
• Trị liệu nhóm và trị liệu gia đình giúp trẻ lấy lại cảm giác an toàn, gắn kết và tin tưởng.
• Can thiệp tâm lý – y tế – hóa dược phối hợp: khi trẻ có biểu hiện rối loạn nặng cần hỗ trợ thuốc theo chỉ định bác sĩ.

  Trị liệu tâm lý cho Thanh – thiếu niên tại khoa TLLS – BVTTTW1.

3.3. Hỗ trợ phụ huynh và giáo viên.

Bên cạnh việc trị liệu cho trẻ, Khoa Tâm lý Lâm sàng còn:

• Tư vấn cho phụ huynh về cách nhận biết các dấu hiệu sang chấn, stress hoặc trầm cảm của con em mình.
• Hướng dẫn kỹ năng giao tiếp và hỗ trợ tâm lý tại nhà: giúp trẻ cảm thấy được lắng nghe và yêu thương.
• Phối hợp với nhà trường trong việc xây dựng môi trường học tập an toàn, không bạo lực.

3.4. Theo dõi và dự phòng lâu dài.

Sau điều trị, Khoa tiếp tục theo dõi định kỳ, mục tiêu giúp trẻ ổn định cảm xúc, hòa nhập tốt và tránh tái sang chấn.
Đồng thời, Khoa cũng xây dựng các chương trình giáo dục kỹ năng sống, quản lý cảm xúc, phòng chống bắt nạt học đường với các trường hợp được chuyển gửi từ các cơ quan, trường học liên kết giúp nâng cao nhận thức cộng đồng.

4. Khoa Tâm lý Lâm sàng – Bệnh viện Tâm thần Trung ương I

Khoa Tâm lý Lâm sàng – Bệnh viện Tâm thần Trung ương I là đơn vị đầu ngành trong lĩnh vực đánh giá, trị liệu và phục hồi tâm lý cho trẻ em, thanh thiếu niên và người trưởng thành.
Với đội ngũ cán bộ tâm lý lâm sàng được đào tạo chuyên sâu Khoa luôn nỗ lực mang đến dịch vụ tư vấn – trị liệu chuyên nghiệp, khoa học và nhân văn.

Các hoạt động nổi bật của Khoa:

• Khám, tư vấn, trị liệu tâm lý cho trẻ bị bạo lực học đường, stress, lo âu, trầm cảm, mất ngủ.
• Trị liệu tâm lý cá nhân, nhóm và gia đình.
• Tham vấn học đường, hỗ trợ khủng hoảng và can thiệp sau sang chấn.
• Hợp tác nghiên cứu và đào tạo trong lĩnh vực tâm lý lâm sàng – tâm thần học.

5. Kết luận

Bạo lực học đường là một vấn đề xã hội phức tạp, đòi hỏi sự chung tay của gia đình, nhà trường và các cơ sở y tế chuyên môn.
Với năng lực chuyên sâu và đội ngũ nhân viên giàu kinh nghiệm, Khoa Tâm lý Lâm sàng – Bệnh viện Tâm thần Trung ương I đang từng ngày đóng góp tích cực trong việc chữa lành tổn thương tâm lý, phục hồi niềm tin và giúp trẻ em tìm lại sự an toàn trong tâm hồn.

Tài liệu tham khảo:

1. Nguyễn Công Khanh (2017), Liệu pháp tâm lý, cơ sở lý luận và thực hành

điều trị tâm bệnh, NXB học Quốc Gia Hà Nội.

2. Phạm Toàn (2018), Tâm lý liệu pháp (Lý thuyết và thực hành). Tái bản lần

thứ nhất. NXB ĐHQG TPHCM.

3.. Trần Thị Minh Đức (2009), Giáo trình Tham vấn tâm lý, NXB Đại học

Quốc Gia Hà Nội.

4. Võ Văn Bản (2002), Thực hành điều trị tâm lý, NXB Y học.

                                                         Viết bài: CNTL Trần Thị Quỳnh Trang