Liệu pháp giáo dục tâm lý.

I. Đại cương

Trị liệu/Liệu pháp giáo dục tâm lý (Psychoeducation) được Anderson và cộng sự sử dụng lần đầu tiên vào năm 1980 để điều trị cho gia đình của người bệnh tâm thần phân liệt. Các yếu tố cơ bản của giáo dục là nhà trị liệu giải thích về bệnh lý tâm thần như: giáo dục cho người bệnh về bệnh tình của họ, huấn luyện giải quyết vấn đề, đào tạo giao tiếp, rèn luyện tính quyết đoán của bản thân.

1. Khái niệm

Trị liệu giáo dục tâm lý là quá trình cung cấp cho người bệnh và các thành viên trong gia đình của họ về bản chất của bệnh, bao gồm căn nguyên, tiến triển, hậu quả, tiên lượng, cách điều trị và các lựa chọn thay thế.

   Giáo dục tâm lý cho người bệnh kết hợp người nhà người bệnh.

II. Cơ chế của liệu pháp:

Mục đích cơ bản là cung cấp cho người bệnh và gia đình kiến thức về các khía cạnh khác nhau của bệnh và cách điều trị từ đó phối hợp cùng với các nhà chuyên môn trong lĩnh vực điều trị nhằm mục tiêu có kết quả tốt hơn. Giáo dục tâm lý thường tập trung cung cấp cho người bệnh và gia đình người bệnh những thông tin liên quan đến sức khỏe và dự phòng tái phát bệnh. Những thông tin này sẽ được truyền đạt cho người bệnh và các thành viên trong gia đình của họ về một rối loạn tâm thần cụ thể. Các phiên trị liệu sẽ được trao đổi và lên kế hoạch để phù hợp với nhu cầu và điều kiện của người bệnh cũng như thành viên trong gia đình. Do đó, số lượng và thời gian của các phiên trị liệu có thể thay đổi cùng với những thay đổi trong nội dung tổng thể.

III. Các nội dung giáo dục tâm lý thường được áp dụng như:

Giáo dục tâm lý cho người bệnh và người nhà người bệnh thường hướng tới việc cung cấp thông tin về tình trạng bệnh, phương hướng, giải pháp điều trị, cách duy trì và hỗ trợ người bệnh để đảm bảo hiệu quả điều trị và dự phòng tái phát bệnh.

Hình ảnh về một buổi giáo dục tâm lý cá nhân.

Các nội dung giáo dục tâm lý bao gồm:

– Các yếu tố căn nguyên của vấn đề sức khỏe;

– Các dấu hiệu và triệu chứng chung;

– Nhận thức về các dấu hiệu ban đầu của khởi phát bệnh và tái phát bệnh;

– Làm thế nào để đối phó với các tình huống khởi phát và tái phát bệnh;

– Các giải pháp lựa chọn điều trị và hỗ trợ cho người bệnh;

– Khi nào và làm thế nào để tìm kiếm địa chỉ điều trị, hỗ trợ;

– Sự cần thiết phải tuân thủ điều trị theo hướng dẫn của các nhà chuyên môn như thế nào;

– Liệu trình điều trị dài hạn và kết quả;

– Những điều nên làm và không nên làm đối với các thành viên trong gia đình khi tiếp xúc với người bệnh;

– Xóa bỏ những lầm tưởng và quan niệm sai lầm về căn bệnh/vấn đề sức khỏe và sự kỳ thị.

IV. Đối tượng áp dụng liệu pháp giáo dục tâm lý

Giáo dục tâm lý có hiệu quả với hầu hết các trường hợp người bệnh mắc rối loạn tâm thần, bao gồm:

– Các rối loạn cảm xúc: trầm cảm, hưng cảm,…

– Các rối loạn liên quan stress: lo âu, phân ly, rối loạn dạng cơ thể, rối loạn thích ứng,…

– Bệnh tâm thần phân liệt và các rối loạn liên quan

– Rối loạn ăn uống

– Rối loạn giấc ngủ

– Rối loạn tình dục

– Rối loạn liên quan sự phát triển: tăng động giảm chú ý, rối loạn thách thức chống đối, rối loạn học tập, chậm phát triển tâm thần, rối loạn hỗn hợp cảm xúc và hành vi,…

– Rối loạn liên quan sử dụng chất

– Vấn đề nghiện (nghiện chất, nghiện game, nghiện cờ bạc,…)

– Một số rối loạn khác: rối loạn nhân cách, sa sút trí tuệ, rối loạn tâm thần thực tổn, rối loạn tâm thần và hành vi liên quan thời kỳ sinh đẻ…

Liệu pháp được khuyến cáo vì hiệu quả không cao với nhóm đối tượng người bệnh như: chậm phát triển tâm thần nặng, sa sút trí tuệ nặng, hoang tưởng, ảo giác, chống đối không hợp tác.

Nếu gặp vấn đề về sức khỏe nói chung và sức khỏe tâm thần nói riêng, bạn đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi tại Bệnh viện chuyên khoa sâu về sức khỏe tâm thần – Bệnh viện tâm thần Trung ương 1 để được tư vấn và giáo dục tâm lý trước – trong và sau quá trình lựa chọn một giải pháp cho chăm sóc sức khỏe.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. David, Daniel, Aurora Szentagotai, Kallay Eva và Bianca Macavei. “Bản tóm tắt của Liệu pháp hành vi cảm xúc hợp lý (REBT); Nghiên cứu cơ bản và ứng dụng.” Tạp chí trị liệu bằng cảm xúc và nhận thức-hành vi, tập 23, 2005, trang 175-221.

2. Nguyễn Công Khanh (2017), Trị liệu tâm lý (cơ sở lý luận và thực hành điều trị tâm bệnh), NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.

 

   Viết bài: Khoa Tâm lý lâm sàng